Mity i prawda o Czarnobylu

Czarnobyl... "poważna awaria ale nie katastrofa" stwierdzała prasa światowa w 20 lat po awarii, gdy w Wiedniu w 2006 roku wszystkie zainteresowane organizacje zjednoczone w Forum Czarnobyla ogłosily wyniki swych dyskusji i analiz. Dzisiaj dla organizacji antynuklearnych Czarnobyl to symbol nieszczęść powodowanych przez atom, a dla inżynierów energetyki jądrowej to przykład tego, co zostało odrzucone i wykluczone z energetyki jadrowej: stawiania wymagań militarnych i politycznych wyżej niż zasad bezpieczeństwa, tajności rozwiązań, podporządkowania działań operatorów wymaganiom sukcesu partyjnego.

Energetyka jądrowa mówi: Czarnobyl był przykładem z gruntu złej konstrukcji reaktora , opartej na wzorach reaktorów wojskowych, która pozwalała na produkcję plutonu klasy militarnej ale w razie awarii powodowała samoczynny wzrost mocy reaktora.

Fot. 1. Nieczynna elektrownia jądrowa w Czarnobylu, obecnie w fazie likwidacji. Na zdjęciu (2006 r.) widoczny stary sarkofag nad blokiem nr 4 (fot. Vadim Mouchkin/IAEA, www.iaea.org)

Podczas awarii w Czarnobylu zapoczątkowanej błędami operatorów moc reaktora (RBMK) rosła i rosła – aż wzrosła 1000 razy! Po tych samych błędach operatorów reaktory PWR lub BWR uległyby wyłączeniu – a nie ogromnej awarii... takich reaktorów jak ten w Czarnobylu nie budowano poza ZSRR i nie będzie się ich budować w żadnym kraju. (patrz: Czy awaria taka jak w Czarnobylu może powtórzyć się w polskiej elektrowni jądrowej?).

Ale niezależnie od przyczyn awarii (patrz: Czarnobyl - jak do tego doszło?) i różnic gwarantujących, że taka awaria się nie powtórzy, trwa spór o skutki Czarnobyla. Organizacje międzynarodowe badają sytuację zdrowotną ludności i publikują wyniki wskazujące, że promieniowanie nie stanowi zagrożenia, a decyzja o ewakuacji była niepotrzebna i błędna (patrz: Skutki zdrowotne awarii w Czarnobylu).

Fot. 2. Rodzina ze Sławutycza, miasta zbudowanego po awarii w Czarnobylu, dla dotychczasowych mieszkańców strefy wysiedlonej (fot. Petr Pavlicek/IAEA, www.iaea.org).

Natomiast organizacje antynuklearne używają wszelkiej broni by wzbudzić strach i oburzenie czytelników i uzyskać ich poparcie finansowe i polityczne. I tak Greenpeace potrafił przypisać nagłą śmierć dzieci, które zjadły grzyby trujące, skutkom skażenia radioaktywnego, Global potrafił twierdzić, że około 94-96% dzieci na 100 rodzi się chorymi z powodu napromieniowania, a bohaterscy wojownicy antynuklearni potrafili rzucić butem w lekarza, dr Roberta Gale uznanego za bohatera Czarnobyla, ktory miał odwagę powiedzieć z mównicy, że choroby w rejonie Czarnobyla są skutkiem złych decyzji i psychozy strachu, a nie skutkiem promieniowania. (patrz: Skutki ekonomiczno-polityczne awarii w Czarnobylu).

W Polsce propaganda strachu i kłamstw szalała nie mniej niż w innych krajach. Wielkość możliwych skutków szkodliwych dla zdrowia podawano od 100 milionów do 1000 milionów razy większą niż prawdziwa, a nawet podawano wielkości przeciwne do rzeczywistych – np. twierdzono, że „W 1987 roku nastąpił w całym kraju wzrost liczby martwych urodzeń o około 30 000” - gdy w rzeczywistości liczba ta zmalała, a całkowita liczba martwych urodzeń była o rząd niższa niż rzekomy wzrost... (patrz: Oświadczenie Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Fizyki Medycznej). O tej psychozie strachu i jej negatywnych skutkach wielokrotnie mówił największy autorytet w dziedzinie ochrony radiologicznej, prof dr hab. Zbigniew Jaworowski, długoletni przewodniczący Naukowego Komitetu ONZ ds Skutków Promieniowania Atomowego UNSCEAR, przewodniczący Rady Naukowej Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej CLOR i kierownik akcji podawania płynu Lugola dzieciom polskim po awarii w Czarnobylu.

Fot. 3. Pomiar mocy dawki promieniowania na "składowisku odpadów" niedaleko elektrowni w Czarnobylu. Dozymetr wskazuje wartość 0,12 μSv/h, tymczasem pod Pałacem Kultury i Nauki w centrum Warszawy wskazał wcześniej 0,32 μSv/h - czy Warszawę powinno się wysiedlić?

Obszerny reportaż Czarnobyl – największy bluff XX wieku (autor Marcin Rotkiewicz, przy wspołpracy Henryk Suchar i Ryszard Kamiński, "Wprost" 2/2001 (946), artykuł dostępny także na portalu Wprost www.wprost.pl) zamieścił tygodnik „Wprost” już w 2001 roku, a od tej pory coraz więcej czasopism pisze o prawdziwych skutkach Czarnobyla. Reportaż z wyjazdu w 2008 roku do Czarnobyla wraz z dokumentacją fotograficzną i pomiarami mocy dawki promieniowania zamieszczony jest pod adresem http://www.fornalski.rootspoland.com/Jakie_jest_promieniowanie_w_Czarnobylu.pdf (strona pracownika IPJ w Świerku, uczestnika jednej z wycieczek do Czarnobyla, widocznego na zdjęciu obok). Opracowanie naukowe znajduje się tu: http://www.fornalski.rootspoland.com/Biuletyn-PAA.pdf

Fot. 4. Wycieczka do strefy wysiedlonej wokół elektrowni w Czarnobylu. Obecnie strefa jest atrakcją turystyczną, przyciągającą ludzi z całego świata. Nie ma tam żadnego zagrożenia (fot. Krzysztof W. Fornalski, Instytut Problemów Jądrowych w Świerku, na zdjęciu).

Wypowiedź Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki potwierdza, że przesadzone opinie o katastrofalnych skutkach Czarnobyla rozpowszechniane w pierwszych latach po awarii nie były uzasadnione. (patrz: Prezes PAA o skutkach Czarnobyla)

Jakie są koszty ekonomiczne awarii w Czarnobylu? [1]

Według danych zebranych przez szwajcarski Instytut Paula Scherrera pracujący na zlecenie rządu Szwajcarii i uznawany za najbardziej kompetentny na świecie ośrodek informacji o ciężkich awariach w energetyce, łączne koszty ekonomiczne awarii w Czarnobylu zawierają się w granicach do 20 do 320 miliardów USD, w zależności od stosowanych przeliczników z rubli na dolary [2]. Ów czasie konferencji w Wiedniu w 1996 roku wiceminister Woznyak (ministerstwo ds. Sytuacji Nadzwyczajnych Federacji Rosyjskiej) świadczył, że całkowite straty i wydatki zwiane z awarią w Czarnobylu wyniosły w okresie od 1986 do 1991 roku – do chwili rozpadu ZSRR – 23 837 milionów rubli [3]. Nie podał on przelicznika z rubli na dolary. Za okres 1986-1989 delegacje ZSRR, Ukrainy i Białorusi do ECOSOC przedstawiły w liście z lipca 1990 zaadresowanym do Sekretarza Generalnego ONZ oficjalnie ocenę według której wydatki wyniosły 9200 milionów rubli [4]. W 1999 roku wydatki wyniosły 3324 miliony rubli z ZSRR plus dodatkowe 1014 milionów rubli z republik dotkniętych skutkami awarii.

W 1991 roku, przed upadkiem ZSRR, na koszty które miały być poniesione przez indywidualne republiki przeznaczono 10 300 milionów rubli. Suma ta pokrywała utratę majątku trwałego, straty rolnicze, koszty działań ograniczających skutki awarii, budowę nowych domów i infrastruktury a także koszty przesiedlenia i dziennego utrzymania osób przesiedlonych, odkażania gleby, lasów i ochronę źródeł wodnych a także sumy wypłacanych odszkodowań [5]. W latach 1988-89 otrzymano z zagranicy 2,97 miliona rubli, z czego 2,2 miliona w walutach wymienialnych.

1. Hirschberg S, Spiekerman G, Dones R. : Severe Accidents in the Energy Sector, PSI Bericht No 98-16, November 1998.

2. Tamże, str. D-47

3. Voznyak V.Ya. “Topical Session 6: Social, economic, institutional and political impact - Report for the Soviet Period” EC/IAEA/HO International Conference: One Decade After Chernobyl- Summing up the consequences of the Accident”, Vienna 8-12 April 1996, IAEA Proceedings Series, Vienna (1996) 369-378

4. tamże

5. tamże