Poprawiono: poniedziałek, 10, luty 2014 19:33
Międzynarodowa Skala Zdarzeń Jądrowych (INES)
Międzynarodowa Skala Zdarzeń Jądrowych (The International Nuclear Event Scale - INES) jest ważnym narzędziem stosowanym przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej (MAEA) i państwa członkowskie (w tym Polskę) do określania kategorii zdarzeń jądrowych.
Umożliwia ona szybkie i merytorycznie jednoznaczne informowanie społeczeństwa o zagrożeniach spowodowanych zdarzeniami w obiektach jądrowych. Ułatwia również ich poprawną interpretację przez ekspertów, środki masowego przekazu i społeczeństwo.
Skala INES jest szeroko stosowana w przemyśle jądrowym do określenia "wielkości" zdarzeń, a także wtedy, gdy chcemy szybko poinformować społeczeństwo o stopniu niebezpieczeństwa i możliwych skutkach zdarzeń w instalacjach jądrowych.
Rys. 1. Skala INES
Zakres Skali obejmuje poziomy: od zera - w przypadku zdarzeń nie mających znaczenia dla bezpieczeństwa - do poziomu siódmego - określającego poważną awarię z daleko idącymi konsekwencjami dla zdrowia człowieka i środowiska. Na przykład w Skali INES awaria w elektrowni jądrowej w Czarnobylu została sklasyfikowana na najwyższym - 7 poziomie. Natomiast niedawny szeroko nagłośniony wyciek w elektrowni Krsko miał poziom 0.
Większość zdarzeń jądrowych opisanych przy użyciu Skali INES znajduje się poniżej skali albo na 1 poziomie, ale to one przyciągają uwagę środków komunikacji społecznej. Skala okazuje się bardzo pożyteczna w przekazywaniu informacji, przede wszystkim ze względu na złożoność zagadnień technicznych energetyki jądrowej i wysoko specjalistyczną terminologię.
Skala INES została opracowana przez MAEA i Agencję Energii Jądrowej Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (NEA/OECD) głównie do opisywania zdarzeń w elektrowniach jądrowych. Obecnie została zmodyfikowana tak, że pozwala opisywać wszystkie możliwe zdarzenia w cywilnych instalacjach jądrowych i podczas transportu materiałów promieniotwórczych.
Tab. 1. Podstawowa struktura skali INES
| Poziom i nazwa |
Kryteria i najistotniejsze cechy bezpieczeństwa | ||
| Skutki poza obiektem | Skutki w obiekcie | Naruszenie wielostopniowych zabezpieczeń (tzw. "obrony w głąb") |
|
|
7 Wielka awaria |
Wielkie uwolnienie; rozległe skutki zdrowotne i środowiskowe. | ||
|
6 Poważna awaria |
Znaczne uwolnienie; prawdopodobnie będzie konieczne wprowadzenie planowanych przeciwdziałań. | ||
|
5 Awaria z rozległymi skutkami |
Ograniczone uwolnienie; prawdopodobnie będzie konieczne częściowe wprowadzenie planowanych przeciwdziałań. | Poważne uszkodzenie rdzenia reaktora/barier radiologicznych. | |
|
4 Awaria z lokalnymi skutkami |
Małe uwolnienie; narażenie ludności na napromieniowanie dawką na poziomie dopuszczalnych limitów. | Znaczne uszkodzenie rdzenia reaktora/barier radiologicznych; narażenie pracownika na napromieniowanie dawką śmiertelną. | |
|
3 Poważny incydent |
Bardzo małe uwolnienie; narażenie ludności na napromieniowanie dawką rzędu ułamka dopuszczalnych limitów. | Poważne skażenie/ostre skutki zdrowotne u pracownika. | Prawie awaria; naruszenie wszystkich barier bezpieczeństwa. |
|
2 Incydent |
Znaczne skażenie/nadmierne narażenie pracownika. | Znaczne naruszenie zabezpieczeń. | |
|
1 Anomalia |
Anomalia naruszająca zatwierdzone warunki eksploatacyjne. | ||
|
0 Odstępstwo |
Bez znaczenia dla bezpieczeństwa | ||
| Zdarzenie poza skalą | Nie związane z bezpieczeństwem jądrowym | ||
Tab. 2. Opis zdarzeń skali INES.
| Poziom/nazwa | Kryteria | Przykłady |
|
7 Wielka awaria |
Uwolnienie znacznych ilości substancji promieniotwórczych nagromadzonych w dużym obiekcie (np. w rdzeniu reaktora energetycznego). Będzie to zazwyczaj mieszanina krótko- i długożyciowych produktów rozszczepienia (w ilościach równoważnych skutkom uwolnienia co najmniej dziesiątków tysięcy terabekereli jodu 131). W wyniku takiego uwolnienia należy oczekiwać ostrych skutków zdrowotnych, skutków późnych na dużym obszarze (być może wykraczających poza granice państwa), długotrwałych skutków środowiskowych. | EJ w Czarnobylu, ZSRR (obecnie Ukraina), 1986 |
|
6 Poważna awaria |
Uwolnienie do otoczenia substancji promieniotwórczych (w ilościach równoważnych skutkom uwolnienia od tysięcy do dziesiątków tysięcy terabekereli jodu 131). Prawdopodobnie będzie konieczne pełne wprowadzenie przeciwdziałań przewidzianych w lokalnych planach postępowania awaryjnego, w celu ograniczenia poważnych skutków zdrowotnych. | Zakłady przerobu paliwa jądrowego w Kysztymie, ZSRR (obecnie Rosja), 1957 |
|
5 Awaria zrozległymi skutkami |
Uwolnienie do otoczenia substancji promieniotwórczych (w ilościach równoważnych skutkom uwolnienia od setek do tysięcy terabekereli jodu 131). Przypuszczalnie będzie konieczne częściowe wprowadzenie przeciwdziałań przewidzianych w lokalnych planach postępowania awaryjnego, w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia skutków zdrowotnych. | Reaktor w Windscale, Wielka Brytania, 1957 |
| Poważne uszkodzenie obiektu jądrowego. Może to być: częściowe uszkodzenie rdzenia reaktora, awaria spowodowana nieprzewidzianym osiągnięciem przez reaktor stanu nadkrytycznego, poważny pożar lub eksplozja, w wyniku których nastąpi uwolnienie znacznych ilości substancji promieniotwórczych wewnątrz obiektu. | EJ Three Mile Island, USA, 1979 | |
|
4 Awaria z lokalnymi skutkami |
Uwolnienie do otoczenia substancji promieniotwórczych, przy czym największa dawka jaką może otrzymać osoba znajdująca się poza obiektem wyniesie ok. kilku mSv*. Przy takim uwolnieniu konieczność podjęcia działań zaradczych poza obiektem jest mało prawdopodobna, z wyjątkiem ewentualnej kontroli żywności. | Zakłady przerobu paliwa w Windscale, Wielka Brytania 1973 |
| Znaczne uszkodzenie obiektu jądrowego. Może to być awaria, która spowoduje uszkodzenie elektrowni trudne do naprawienia (np. częściowe stopienie rdzenia reaktora) lub porównywalne zdarzenie w instalacjach niereaktorowych. | EJ Saint Laurent, Francja, 1980 | |
| Prawdopodobieństwo napromieniowania jednego lub kilku pracowników dawką śmiertelną. | Zestaw krytyczny w Buenos Aires, Argentyna 1984 | |
| 3
Poważny incydent |
Uwolnienie do otoczenia substancji promieniotwórczych przekraczające ustalone limity, przy czym największa dawka, jaką otrzyma osoba znajdująca się poza obiektem, nie przekroczy 1 mSv. Przy takich uwolnieniach podejmowanie środków zaradczych prawdopodobnie nie będzie potrzebne. | |
| Zdarzenie na terenie obiektu, które może spowodować ostre skutki zdrowotne u pracowników i/lub rozlegle skażenie, np. uwolnienie do obudowy bezpieczeństwa substancji promieniotwórczych o aktywności kilku tysięcy terabekereli, przy czym substancje te mogą być zawrócone do odpowiednich stref przechowywania. | ||
| Zdarzenie, w wyniku którego jakakolwiek dalsza niesprawność systemów zabezpieczeń może doprowadzić do awarii lub sytuacja, w której systemy te nie byłyby w stanie zapobiec awarii, gdyby pojawiły się dodatkowe czynniki inicjujące. | EJ Vandelloos, Hiszpania 1989 | |
|
2 Incydent |
Zdarzenie w wyniku którego zostały znacznie naruszone niektóre bariery bezpieczeństwa, ale pozostałe elementy wielostopniowych zabezpieczeń (tzw. "obrony w głąb") skutecznie chronią przed ewentualnymi dalszymi uszkodzeniami. | |
| Zdarzenie w wyniku którego pracownik otrzyma dawkę przekraczającą ustaloną roczną dawkę graniczną i/lub zdarzenie prowadzące do znacznego skażenia w miejscach, w których nie powinno się ono pojawić, a co wymaga podjęcia działań naprawczych. | ||
|
1 Anomalia |
Zdarzenie naruszające zatwierdzony reżim eksploatacyjny, ale z zachowaniem znaczącego stopnia sprawności systemów zabezpieczeń. Może to być spowodowane niesprawnością urządzenia, błędem ludzkim lub niedoskonałością procedur i może powstać w dowolnym obszarze objętym Skalą, tzn. podczas eksploatacji obiektu, transportu materiałów promieniotwórczych, przeładowania paliwa lub postępowania z odpadami. Przykłady obejmują: naruszenia specyfikacji technicznych lub przepisów transportowych nie powodujące bezpośrednich skutków dla bezpieczeństwa; incydenty ujawniające niedociągnięcia w systemie organizacyjnym lub kulturze bezpieczeństwa; drobne uszkodzenia rurociągów wykraczające poza zjawiska przewidywane w ramach programu nadzoru. | |
|
0 Poniżej skali |
Odstępstwa, które nie wykraczają poza ograniczenia i dopuszczalne parametry eksploatacyjne i są prawidłowo zarządzane zgodnie z odpowiednimi procedurami. Przykłady obejmują: pojedynczą losową usterkę w systemach redundancyjnych, wykrytą podczas okresowej kontroli lub testu; planowane, normalnie przebiegające wyłączenie reaktora; zbędne i nie powodujące znaczących konsekwencji uruchomienie układów bezpieczeństwa; wycieki w granicach limitów eksploatacyjnych, niewielkie rozprzestrzenienie skażeń w granicach obszarów kontrolowanych nie mające większego znaczenia dla kultury bezpieczeństwa. | Bez znaczenia dla bezpieczeństwa |
źródło: Państwowa Agencja Atomistyki
Gościmy
Odwiedza nas 1204 gości oraz 0 użytkowników.
Tematy pokrewne
SARI
Zwiedzanie EJ
