RBMK

Trzecim państwem na świecie pod względem liczby czynnych elektrowni jądrowych jest Japonia, co może dziwić zarówno ze względu na małą powierzchnię kraju, fakt że w czasie II wojny światowej państwo to odczuło boleśnie destrukcyjne działanie energii jądrowej (Hiroszima, Nagasaki) oraz bardzo wysoką aktywność sejsmiczną terytorium Japonii. Mimo to kraj cieszy się dużą akceptacją ludności dla elektrowni atomowych, a do rozwoju tego sektora przyczyniły się w dużym stopniu warunki geologiczne. Prócz energii wodnej pozyskiwanej z rzek górskich Japonia jest całkowicie pozbawiona surowców energetycznych, natomiast zapotrzebowanie już od czasów powojennych jest ogromne ze względu na dynamiczny rozwój gospodarczy.

Elektrownia jądrowa Monju nalezaca do JNC fot. JNC

W roku 1955 rząd japoński wprowadził pierwsze rozporządzenie dotyczące energii atomowej, zakładające rozpowszechnienie jej wykorzystania w pokojowych aspektach. Rok później powołano do życia Komisję Energii Atomowej i sformułowano Długoterminowy Plan Badań, Rozwoju i Wykorzystania Energii Jądrowej, który, co kilka lat uaktualniany i korygowany, do dziś jest podstawowym dokumentem regulującym sektor energetyki jądrowej. Wraz z Komisją Energii Atomowej w roku 1956 powstały dwie inne organizacje mające na celu rozwój i wdrażanie energetyki jądrowej – JAERI (Japan Atomic Energy Institute) i AFC (Atomic Fuel Corporation) w 1998 r. przekształcone w JNC (Japan Nuclear Cycle Development Institute). Pierwszy demonstracyjny reaktor – JPDR (Japan Power Demonstration Reactor) typu BWR Japonia uruchomiła w 1963 r. W 1966 r. pracę na skalę komercyjną rozpoczął pierwszy reaktor energetyczny Tokai 1 – reaktor GCR zakupiony od Wielkiej Brytanii.

Lata 70-te to podobnie jak we Francji lata intensywnego rozwoju energetyki jądrowej, a pierwsze elektrownie także powstawały na licencji amerykańskiego Westinghouse. Ze względu na dużą aktywność wulkaniczną, a więc ryzyko występowania trzęsień ziemi elektrownie budowano z dala od ośrodków sejsmicznych, często poniżej poziomu ziemi, a ich konstrukcje musiały cechować się dużą wytrzymałością na wstrząsy. Wszystkie elektrownie są zlokalizowane na wybrzeżach – uwarunkował to łatwy transport urządzeń i paliwa do i z elektrowni drogą morską, a także używanie wody morskiej jako chłodziwa skraplaczy turbin – stąd brak chłodni kominowych. W roku 1978 jako organ Komisji Energii Atomowej powstała Komisja Bezpieczeństwa Jądrowego, a po wypadkach w TMI i Czarnobylu znowelizowano i zaostrzono prawo dotyczące bezpieczeństwa jądrowego.

W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych produkcja energii w elektrowniach jądrowych nadal systematycznie rosła. Prawie wszystkie reaktory uruchamiane w Japonii były typu BWR lub PWR. W 1985 r. powstał pierwszy blok elektrowni Kashiwazaki-Kariwa (Kashiwazaki Kariwa-1 typu BWR) – największej obecnie elektrowni atomowej na świecie (prawie 8000 MWe netto). Najnowsze oddane bloki tej elektrowni to reaktory udoskonalone typu ABWR (1315 MWe). W 1978 r. powstał pierwszy na świecie prototypowy reaktor na paliwo zarówno uranowe jak i plutonowe – Fugen ATR.

Elektrownia jądrowa Kashiwazaki-Kariwa, Japonia fot. TEPCO

Od początku ich powstawania większość elektrowni jądrowych w Japonii jest własnością prywatnych przedsiębiorstw energetycznych wydzielonych terytorialnie w roku 1951. Sektor energetyki jądrowej w Japonii jest jednym z najbezpieczniejszych na świecie – od roku 1985 systematycznie spada wielkość promieniowania jonizującego emitowanego z elektrowni, do roku 1999 wszystkie wypadki które wydarzyły się w elektrowniach jądrowych były zakwalifikowane do poziomu 0 wg międzynarodowej skali INES (0 – bez znaczenia dla bezpieczeństwa). Bardzo dobrze rozwinięty jest w Japonii przemysł wytwórczy urządzeń do elektrowni oraz przemysł związany z cyklem wyrobu paliwa i składowaniem odpadów. Obecnie funkcjonują w Japonii 54 reaktory, 6 jest nieczynnych, 2 w trakcie budowy a 12 kolejnych planowanych. Ostatni do tej pory reaktor to Tomari-3 uruchomiony w grudniu 2009 r. Japonia eksploatuje również energetyczny reaktor FBR Monju, który po kilkuletniej przerwie wznowił pracę w 2010 r. Reaktory powielające mają odegrać w Japonii dużą rolę po roku 2040.

Tabela 1. Pracujące reaktory jądrowe – Japonia.

Źródło: IAEA Power Reactor Information System.