HTGR

Powołanie Narodowego Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) w Świerku stworzyło nową jakość w polskiej nauce. Już dziś, zaledwie rok po powstaniu, NCBJ aspiruje by stać się odpowiednikiem takich zagranicznych narodowych ośrodków badawczych jak francuski CEA Saclay, niemiecki DESY czy amerykański Fermilab.

1 września 2011 roku doszło do połączenia Instytutu Energii Atomowej POLATOM oraz Instytutu Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana. Efektem fuzji jest Narodowe Centrum Badań Jądrowych w Świerku, największa instytucja badawcza w Polsce, zaangażowana w liczne przedsięwzięcia naukowe i techniczne o znaczeniu ogólnokrajowym i ogólnoświatowym.

NCBJ zajmuje się badaniami podstawowymi z fizyki subatomowej oraz stosowaniem metod fizyki jądrowej i rozwijaniem technologii jądrowych. Wartość realizowanych w tym zakresie projektów strukturalnych to obecnie ponad 320 mln zł. Kluczową pozycję w działalności Centrum zajmuje też wspieranie programu energetyki jądrowej w Polsce oraz produkcja radiofarmaceutyków i urządzeń dla medycyny, zwłaszcza do diagnostyki i terapii przeciwnowotworowych.

Na terenie NCBJ znajduje się jedyny w Polsce czynny reaktor jądrowy „Maria”. Obiekt, wykorzystywany do celów badawczych i szkoleń oraz napromieniania materiałów dla medycyny, jest jednym z zaledwie kilku tego typu urządzeń na świecie.

Zespoły z NCBJ są zaangażowane w budowę wielkich infrastruktur badawczych na całym świecie. Łączna wartość projektów, w których uczestniczy Centrum, sięga wielu miliardów euro. NCBJ pełni m.in. funkcję koordynatora polskich prac przy budowie europejskiego lasera na swobodnych elektronach XFEL w DESY niedaleko Hamburga. W Świerku są budowane komory akceleracyjne struktur przyspieszających do akceleratora Linac 4 przy Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN pod Genewą. Naukowcy z NCBJ wykonują również elementy iniektora i wiązki neutralnej stellatora termojądrowego W7-X w Greifswald oraz elementy detektorów FAIR w Darmstadt. W Świerku jest także opracowywana aparatura do badania składu gazów, przeznaczona dla reaktora Jules Horowitz Reactor (JHR) w Cadarache.

NCBJ planuje wykorzystać doświadczenia zdobywane w międzynarodowych zespołach badawczych do prac realizowanych w Polsce. Dzięki wsparciu finansowemu m.in. z programów Unii Europejskiej, na terenie ośrodka NCBJ powstaje Centrum Informatyczne Świerk (CIŚ) – zaplecze informatyczne dla polskiej energetyki (w tym jądrowej) i przemysłu oraz prac badawczych. W Świerku planowana jest także budowa największej polskiej infrastruktury badawczej: lasera na swobodnych elektronach POLFEL.

W ramach programu Akceleratory i Detektory w Centrum opracowano wysokospecjalistyczne projekty zaawansowanych technologicznie urządzeń dla medycyny i transportu, m.in. akceleratorów medycznych i detektorów wykrywających niebezpieczne substancje. Efekty prac laboratoriów Centrum już wkrótce będą komercjalizowane w powstającym w Świerku Parku Naukowo-Technologicznym.

NCBJ aktywnie rozwija program energetyki jądrowej, budując organizację wsparcia technicznego (Technical Support Organisation, TSO) mogącą sprostać oczekiwaniom polskiego rządu. Instytut aktywnie uczestniczy w międzynarodowych organizacjach (SARNET, NUGENIA, ESReDA, ALLEGRO) i w realizacji projektów w ramach konsorcjum EUROATOM-Fission. Działania te pozwalają na przygotowanie eksperckiej kadry, która dzięki know-how na światowym poziomie będzie mogła wykorzystać swe kompetencje przy budowie pierwszej elektrowni jądrowej w kraju. Dla budowy infrastruktury bezpieczeństwa przyszłych instalacji NCBJ podpisało umowę o współpracy z czołowymi firmami reaktorowymi, jak również ośrodkami naukowymi. Dzięki długim staraniom z USA i Francji otrzymano kody obliczeniowe dla enegetyki jądrowej. Kompetencje NCBJ w zakresie energetyki jądrowej zostały dostrzeżone i uhonorowane poprzez zaproszenie do Polskiego Komitetu Normalizacyjnego w czterech obszarach: interfejsów i budynków, systemów elektronicznych, ochrony radiologicznej, aparatury jądrowej i jakości powietrza.

NCBJ zatrudnia ponad tysiąc pracowników, a kadrę naukową tworzy ok. 60 profesorów i ponad 110 doktorów. Już w pierwszym roku działalności Centrum wielu naukowców NCBJ zostało nominowanych do prestiżowych nagród czy zaproszonych do pełnienia kluczowych funkcji w międzynarodowych organizacjach naukowych. Jednymi z wielu przykładów są: prof. Ewa Rondio, nominowana do nagrody UNESCO „Women in Science”, prof. Grzegorz Wrochna, wybrany na zastępcę przewodniczącego Consulting Committee EURATOM-Fission, mgr inż. Grzegorz  Krzysztoszek, wybrany na zastępcę przewodniczącego Rady ds. Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej, mgr inż. Tomasz Jackowski, członek Executive Committe of Sustainable Nucelar Energy Technology Platform, czy prof. Ludwik Dobrzyński, który uczestniczył w charakterze zastępcy delegata Polski w sesji United Nation Scientific Committee for Effects of Atomic Radiation (UNSCEAR).

Fizycy z NCBJ nie ograniczają się do samych badań naukowych. Kształcą też studentów, szkolą pracowników firm zajmujących się technologiami jądrowymi i włączają się w liczne przedsięwzięcia edukacyjne, za pomocą których przybliżają społeczeństwu tematykę związaną z fizyką jądrową. Przykładem takich działań jest specjalnie powołany dział Edukacji i Szkoleń,
który stał się istnym popularyzatorem posiadanej przez NCBJ wiedzy. Co roku ponad 7 tys, młodych adeptów bierze w nim udział w licznych doświadczeniach i eksperymentach, jakich nie można przeprowadzić w zwykłej pracowni szkolnej.

***

Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) to największy instytut badawczy w Polsce, zatrudniający ponad tysiąc pracowników. Zajmuje się m.in. wspieraniem budowy polskiej energetyki jądrowej, badaniami podstawowymi z dziedziny fizyki subatomowej (fizyka cząstek elementarnych i jądrowa, fizyka plazmy gorącej itp.) oraz stosowaniem metod fizyki jądrowej i produkcją urządzeń dla rozmaitych gałęzi nauki i gospodarki, w tym medycyny. NCBJ posiada jedyny w Polsce reaktor badawczy "Maria", wykorzystywany do wytwarzania izotopów promieniotwórczych, radiacyjnej modyfikacji materiałów oraz badań na wiązkach neutronów. Ośrodek uczestniczy w międzynarodowych przedsięwzięciach badawczych oraz w pracach nad nowymi technologiami jądrowymi. Urządzenia opracowane w NCBJ będą wdrażane w Parku Naukowo-Technologicznym w Świerku.

KONTAKT:

Marek Sieczkowski
rzecznik Narodowego Centrum Badań Jądrowych
tel. +48 512 583695
email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.

(fot. NCBJ)