RBMK

Początki energetyki jądrowej na Ukrainie wiążą się z rozwojem tego sektora w Związku Radzieckim i sięgają lat 70 XX w. Pierwszy reaktor uruchomiono w 1977 r. w elektrowni Czarnobyl niedaleko miasteczka Prypeć. Był to reaktor typu RBMK (lekkowodny, wrzący, z moderatorem grafitowym) o mocy 1000 MWe. Rok późnej pracę rozpoczął reaktor Czarnobyl 2 o mocy (również typu RBMK). Lata osiemdziesiąte to okres rozkwitu energii jądrowej na terenie Ukrainy – uruchomiono wtedy aż 14 reaktorów: dwa kolejne w Czarnobylu – Czarnobyl 3 – 1981 r., Czarnobyl 4 – 1984 r. (RBMK, każdy o mocy 1000 MWe), w latach 1981 -1987 - trzy w elektrowni Równe (WWER , 2 o mocy 420 MWe i jeden o mocy 1000 MWe), w latach 1983 -1989 - trzy w południowoukraińskiej (miejscowość Konstantynówka - WWER, każdy o mocy 1000 MWe), w latach 1985 – 1989 - pięć w elektrowni Zaporoże (WWER, każdy o mocy 1000 MWe) oraz pierwszy blok elektrowni Chmielnicki w 1988 r. (WWER, 1000 MWe). Jak widać były to reaktory o dużych mocach jednostkowych, a tempo ich budowy było bardzo szybkie.

W roku 1986 awarii uległ reaktor nr 4 w Czarnobylu. Zaraz po awarii został on obudowany żelbetonowym sarkofagiem zabezpieczającym zniszczoną strukturę bloku i 200 t paliwa. Zarówno ten wypadek jak i rozpad ZSRR znacznie pogorszył sytuację energetyczną Ukrainy także jeśli chodzi o energetykę jądrową. W wyniku rozpadu scentralizowanego sytemu zarządzania odpowiedzialność za bezpieczną pracę elektrowni jądrowych przejęli ich dyrektorzy, a nadzór powierzono grupie Gosatomnadzor. W roku 1990 rząd ogłosił moratorium na budowę nowych bloków jądrowych, które jednak zostało zniesione już w 1993 r. W tym samym roku w celu centralizowania krajowego systemu zarządzania energetyką jądrową powołano Ukraiński Komitet Państwowy do Spraw Wykorzystania Energii Atomowej – Goskomatom. W roku 1997 Komitet ten przekształcono w Departament Energii Atomowej podległy Ministerstwu Energetyki. W 1996 roku, w celu poprawy warunków zaopatrywania w energię gospodarstw i przemysłu, poprawy funkcjonowania elektrowni jądrowych oraz modyfikacji struktury zarządzania nimi powstało przedsiębiorstwo– Energoatom. W 2000 roku powstało natomiast Ministerstwo Paliw i Przemysłu Energetycznego z Państowym Departamentem Energii Atomowej.

W latach 90 uruchomiono tylko jeden reaktor – Zaporoże 6 (WWER, 1000 MWe), zamknięto natomiast trzy pozostałe bloki elektrowni w Czarnobylu, pomimo że wprowadzono modyfikacje do ich konstrukcji, które uniemożliwiały powtórzenie awarii z 1986 r. W 2005 roku pracę rozpoczął reaktor Chmielnicki 2 a w 2006 reaktor Równe 4 (oba WWER-1000). Ogólnie w latach 1999 -2008 udział energetyki jądrowej w całkowitej produkcji energii na Ukrainie wzrósł z 26 % do 46,8 %. Wiąże się to jednak bardziej ze spadkiem produkcji energii w innych źródłach niż z oddawaniem do użytku nowych elektrowni jądrowych.

Obecnie na Ukrainie pracuje 15 reaktorów, dwa są w budowie (Chmielnicki 3 i 4). Ukraina planuje rozwój energetyki jądrowej – głównie dlatego, że rodzime złoża węgla kamiennego cechuje niska jakość i wysokie koszty wydobycia. W dalszej perspektywie planuje się budowę kolejnych 22 reaktorów. Od roku 1997 realizowany jest międzynarodowy plan budowy osłony sarkofagu reaktora Czarnobyl-4, który ma na celu długotrwałe zabezpieczenie jego szczątków.

Tabela 1. Pracujące reaktory jądrowe – Ukraina.

Źródło: IAEA Power Reactor Information System.